آيا دستي پشت ماجراست؟
عباس عبدي
به‌طور كلي مخالف تحليل‌هاي مبتني بر نظريه توطئه هستم. كساني كه مطالب مرا پيگيري مي‌كنند با چنين تحليلي مواجه نشده‌اند و طبعا به عنوان يك شيوه مرسوم تحليلي مخالف آن هستم. ولي اين روزها درباره مساله واكسن هر چه فكر مي‌كنم، ره به جايي نمي‌برم جز اينكه گمان كنم يك دستي پشت پرده در حال رقم زدن اين وضعيت است، چون عقل سليم نمي‌تواند چنين رويدادهايي را اتفاقي تحليل كند. شايد شنيده باشيد كه بسياري از كشورها به ويژه هند و تركيه در سه ماهه دوم امسال رشدهاي اقتصادي بسيار بالايي را تجربه كردند كه حتي به ۲۰ درصد هم رسيد. اين رشد بالا مرتبط با ركود شديد اقتصادي در سال گذشته اين كشورها بر اثر كرونا بود كه امسال توانستند به وضعيت قبلي برگردند و آن كاهش توليد را به سرعت جبران كنند. علت فقط يك چيز است؛ واكسيناسيون گسترده و برگشتن كشور به شرايط به نسبت عادي. واكسيناسيون گسترده و سريع و رايگان و حتي اجباري سودآورترين سرمايه‌گذاري كشورها بوده است. از سوي ديگر مطالعات و پژوهش‌هاي علمي و بدون ذره‌اي ترديد نشان مي‌دهد كه واكسن فارغ از هر نوع آن، تاثيرات بسيار تعيين‌كننده در كاهش مرگ و مير و ابتلا داشته است. نمودارهاي ابتلا و مرگ و مير در امريكا، انگلستان، هند و همه كشورها به خوبي اين مساله را ثابت مي‌كند، همه هم مي‌گويند كه ميان واكسن‌ها انتخاب نكنيد، اولين واكسني كه به دست شما رسيد، بزنيد. اولين واكسن، بهترين واكسن است. با اين وضعيت شاهد آن هستيم كه موج پنجم كرونا در حال درو كردن مردم است و اين موج قابل مقايسه با موارد قبلي نيست و ويروس همچنان در حال كشتار است و فروكش نمي‌كند. به‌علاوه كوويد-۱۹ موجب اختلال سيستم ايمني شده و بيماري كشنده و خطرناك قارچ سياه هم به تبعات اين بيماري افزوده شده است.
در چنين شرايطي شاهد اتفاقات عجيب و غريبي هستيم. اول از همه يك گزارش از طرف نهاد اصلي متولي بهداشت و درمان كشور ولي از زيرمجموعه غيرمرتبط با موضوع و غيركارشناسي آن منتشر مي‌شود و كارايي واكسن در ايران را به كلي نفي مي‌كند!! واقعيت اين گزارش از دو حال خارج نبود؛ يا دقيق و علمي بود يا مخدوش و نادرست. اگر علمي و معتبر بود، اين پرسش مطرح مي‌شود كه با توجه به كارايي قطعي واكسن در جهان، بايد نتيجه گرفت كه حتما واكسن‌هاي وارداتي وزارت بهداشت ايراد داشته كه فاقد اثرگذاري بوده است و بايد خودشان پاسخگو باشند و اگر اين گزارش مخدوش است، چرا نهاد مربوط بايد گزارش مخدوش در موضوع به اين مهمي را توليد و حتي منتشر كند. وزارتخانه‌اي كه تاكنون و پس از ۱۸ ماه نه اجازه دسترسي به داده‌هاي كرونا را مي‌دهد و نه گزارش‌هاي مفيدي داده است، به يك باره يك گزارش مخدوش عليه واكسن را در جامعه منتشر مي‌كند كه متوجه تبعات آن نيست. فراموش نكنيم كه همزمان صدها ميليون دلار براي واردات داروي كرونا هزينه كرده‌اند.
در همين رابطه يك روزنامه گزارشي مي‌نويسد كه واكسن‌هاي سينوفارم وارداتي از چين از كارخانه سينوفارم پكن نيست، بلكه براي ارزان تمام شدن از كارخانه ووهان است كه كيفيت آن پايين‌تر است. با توجه به اينكه واكسن اصلي و غالب مورد استفاده ايران، سينوفارم است، اين گزارش افكار عمومي را عليه زدن واكسن تحريك مي‌كند. البته مسوولان امر اين ادعا را رد و تهديد به شكايت كرده‌اند.
ارزيابي كارايي واكسن نيازمند يك گزارش علمي و كارشناسي دقيق است نه اين نوع مطالب يا شايعاتي كه در فضاي مجازي يا رسانه‌ها ديده مي‌شود. چرا نهادهاي مربوطه نه خودشان گزارش رسمي و معتبر تهيه مي‌كنند و نه اطلاعات اوليه و خام را در اختيار قرار مي‌دهند تا افراد صاحب صلاحيت از آن گزارش تهيه كنند؟ در اين عدم انتشار منافع چه افراد و گروه‌هايي نهفته است؟ فراموش نكنيم كه كادر درمان از همه گروه‌ها زودتر واكسينه شد. اين گروه از همه گروه‌هاي ديگر بيشتر در معرض ويروس است. خوشبختانه مرگ و مير ناشي از كرونا در اين گروه به شدت كاهش يافت و به نظر مي‌رسد به صفر نزديك شده است. اگر واكسن كيفيت نداشت، اين كاهش چگونه روي داده است؟
اثرات واكسن در ايران نه‌تنها از طريق مطالعات ثابت شده است، بلكه شواهد در بلوچستان و خوزستان و در ساير نقاط كشور كمابيش اثر مثبت آن را نشان مي‌دهد و حتي پايين آمدن سن فوت‌شدگان ناشي از افزايش چشمگير ايمني در افراد سالمند است. مشكل واكسن در ايران اين است كه با سرعت اندك و دير آغاز شده است.
همه اينها يك‌سو، به يك‌باره شاهد آن هستيم كه عليه واكسن تجمع مي‌كنند. تعدادي روحاني و زنان محجبه به نام مخالفت با واكسن اجباري!! اعتراض خياباني مي‌كنند. در حالي كه مردم در صف واكسن هستند و گيرشان نمي‌آيد و تاكنون نيز هيچ اجباري هم براي تزريق واكسن اعلام نشده، پس آنان چرا وارد ميدان مي‌شوند؟ بعد مي‌بينيم كه رييس دانشگاه پزشكي قم مي‌گويد كه تبليغات ضد واكسيناسيون در قم زياد است. كليپ‌هاي دروغي منتشر شده كه مردم يك روستا واكسن زده و فوت كرده‌اند. خب تعجب نكنيد، بازار اصلي طب اسلامي در قم است و كلي گردش مالي دارد و همه اينها در شرايطي است كه تصوير رهبري در حال زدن واكسن منتشر شده است و طبعا براي اين جماعت بايد حجت باشد. طبعا حجت چيزهاي ديگر است. جالب اينكه به احتمال زياد مخالفان ايراني واكسن از باب احتياط خودشان واكسن مي‌زنند و در عين حال كه روي منبر تبليغ طب اسلامي مي‌كنند، در آي‌سي‌يوي مجهز بهترين بيمارستان‌ها براي درمان كرونا بستري مي‌شوند و عكس مي‌گيرند. ضديت با علم پزشكي را در پوشش فقه ادامه مي‌دهند و سمينار پروتكل‌هاي فقهي مديريت كرونا برگزار مي‌كنند و ماسك هم نمي‌زنند و صدالبته هيچ اشاره‌اي هم نمي‌كنند كه وضع مشهد چگونه است كه با ناديده گرفتن سفر و زيارت، ارقام فوتي‌هاي روزانه آنجا را به ۲۰۰ مورد رساندند و معلوم نبود اين پروتكل‌هاي فقهي براي نجات جان مردم مشهد كجا بودند؟
نكته مهم ديگر اينكه چرا اين همه ادعا درباره فساد و تخلف درباره توليد و واردات و... امور ديگر واكسن منتشر مي‌شود ولي مورد رسيدگي قضايي قرار نمي‌گيرد. هر كس كه طرف اتهام قرار مي‌گيرد، فقط اين جمله كليشه‌اي را تكرار مي‌كند كه حق شكايت را براي خودمان محفوظ مي‌دانيم. مي‌توان گفت واكسن يك نمونه بسيار روشن است كه مجموعه‌اي از تعارضات منافع و ايرادات ساختاري نظام تصميم‌گيري را آشكار مي‌كند. ناكارآمدي ناشي از آن در همه چيز قابل مشاهده است. برخي افراد و گروه‌ها هم در اين ناكارآمدي منافع كلان دارند. براي همين هر نوع اتهام و ادعايي مطرح مي‌شود ولي هيچ يك رسيدگي نمي‌شود.
خلاصه اينكه هر چه فكر كنيم كه چرا اين وضع ادامه دارد؟ چرا بايد امروز به جاي تحقق رشد اقتصادي شاهد تورم و ركود باشيم و به جاي عادي شدن زندگي، شاهد فوت چهار رقمي و حضور مردم در صف‌هاي طويل دارو و همزمان شاهد اين سياست‌هاي ضد واكسن باشيم؟ بايد به اين نتيجه برسيم كه به احتمال قوي دستي پشت ماجرا وجود دارد.